5 lutego 2023
AKTUALIZACJA! Początki osadnictwa Żydów w Warcie przypadają na pierwszą połowę XVI wieku. W roku 1554 w pobliżu Rynku przy zbiegu dzisiejszych ulic Kościuszki i Garbarskiej starozakonni wznieśli murowana synagogę orientowaną. Przy niej od strony północnej zlokalizowali cmentarz, który około 1800 roku został zamknięty z powodu braku miejsc dla dalszych pochówków. W tym czasie Gmina Żydowska zakupiła działkę ziemi na peryferiach miasta o powierzchni 2,5 ha położoną w północno-zachodniej części. Na cmentarz przeznaczono połowę tego placu i tę część ogrodzono z trzech stron parkanem z cegły i pustaków. Kirkut znajduje się przy zbiegu ulic Kazimierza Deczyńskiego i Sadowej. Do roku 1939 pochowano tu około 4000 zmarłych. Groby oznaczono polnymi kamieniami, niekiedy lekko ociosanymi oraz ozdobnymi płytami – macewami ustawionymi pionowo awersem w kierunku wschodnim. Płyty nagrobne ozdabiano wspaniałymi płaskorzeźbami: koron, ksiąg, lwów, jeleni, gołębi, lichtarzy, złamanych świec i innych symboli oraz obfitym tekstem w języku hebrajskim, często pisanym akrostychem. Płyty malowano różnymi kolorami. Przeważnie używano koloru czarnego, białego, żółtego, niebieskiego, zielonego, czerwonego, srebrnego i złotego. Oheli (ohela to odpowiednik naszej Kaplicy) jeszcze nie było. Niektóre groby są obmurowane. Jest jeden sarkofag. Najstarszy nagrobek to skromna płyta ustawiona na mogile Abrahama zmarłego w 1812 roku. Zapraszam do obejrzenia 152 fotografii, które wykonałem 8 lutego 2020 roku na cmentarzu żydowskim w Warcie...