Znani Sieradzanie / Fajans Maksymilian (1825-1890)

Sieradz, 8 listopada 2019

Maksymilian Fajans urodził się w Sieradzu 5 maja 1825 r. Był najstarszym synem żydowskiego kupca Hermana i Leontyny Kon. Rodzina Fajansów zamieszkiwała w Sieradzu od przełomu XVIII i XIX w. i należała do naj­zamożniejszych w mieście. Brak wiadomości o począt­kowym, sieradzkim okresie życia artysty. W jednym z numerów “Kuriera Warszawskiego” z 1857 r. zamiesz­czona została korespondencja z Sieradza, której autor donosił m. in. o balu, który się odbył 22.1.1857 r.:”… W salonie umyślnie zbudowanym, pięknie urządzonym przez pana Fajansa, ojca sławnego artysty”. Widocz­nie już wówczas Maksymilian Fajans funkcjonował w świadomo­ści niektórych mieszkańców miasta jako znany artysta wywodzący się z Sieradza.

Od 1844 r. kształcił się w warszawskiej Szkole Sztuk Pięk­nych – dyplomu wszakże nie otrzymał z powodu złych stopni. Od najmłodszych lat celował w rysowaniu portretów z natury wybitnych przedstawicieli świata artystycznego, kulturalnego i politycznego. W 1849 r. udaje się do Paryża na koszt Aleksandra Przeździeckiego i Edwarda Rastawieckiego, wydawców “Wzorów sztuki średniowiecznej w dawnej Polsce”, których stroną gra­ficzną kieruje. Studiuje w Paryżu malarstwo u Arego Scheffera i litografię u Emile`a Lassallea. Odbywa też praktykę w słynnym zakładzie litografii barwnej (chromolitografii) Rose Josepha Lemerciera. Tam też zaczął wydawać „Wizerunki polskie” i pierwsze ze­szyty “Wzorów sztuki średniowiecznej”. Obie te serie konty­nuował po powrocie do kraju w 1853 r. we własnym zakładzie artystyczno – litograficznym, dla którego w 1868 r. wystawił własny budynek (Krakowskie Przedmieście 52). Do 1963 r. ukazało się 46 „Wizerunków” w 14 zeszytach i 3 serie “Wzo­rów” (24 zeszyty po 4 tablice wyszły w latach 1853 -1861).

Z zakładu Maksymiliana Fajansa wychodziły nie tylko publikacje seryjne, ale także luźne portrety wybitnych osobistości pol­skich (w których odtwarzał trafnie charakterystyczne rysy twarzy), sceny związane z historią Warszawy, okoliczno­ściowe sceny alegoryczne, karty tytułowe, okładki do nut, widoki miast polskich, a następnie bardzo urozmaicona grafika użytkowa: patenty, dyplomy, barwne kalendarze ścienne itp. Ostatnią wielką pracą Maksymiliana Fajansa było wykona­nie 260 litografii do “Albumu widoków” N. Ordy (1875 – 1883). Odbijał też prace malarzy takich jak Piwarski, Ger­son, J. Suchodolski. J, Kossak i innych. Ciągle udoskonalał sztukę litograficzną, śledząc nowe doświadczenia na Za­chodzie. W tym celu jeździł powtórnie do Paryża w 1860 r. i Londynu w 1862 r.

Na międzynarodowej wystawie londyńskiej w 1862 r. otrzymał list pochwalny za litografie i chromolitografie oraz medal złoty na wystawie w Petersburgu, medal brązowy na powszechnej wystawie paryskiej w 1867 r., medal srebrny na wystawie w Petersburgu w 1870 r.. dyplom uznania za prace wystawione w Wiedniu w 1873 r. i medal złoty od cesarza austriackiego: “Fur Kunst und Wissenschaft” (W dziedzinie sztuki i nauki).

Maksymilian Fajans byt przede wszystkim litografem. Jako rysow­nik celował w oddawaniu charakterystyki twarzy. Znaczenie ma głównie dla Warszawy, w której życiu artystycznym brał żywy udział i gdzie sztukę litografii postawił na wysokim poziomie. Z rzeczy polskich trwałą pamięć zapewniają mu „Wizerunki” i „Wzory”.

Maksymilian Fajans zmarł w Targówku pod Warszawą 28 lipca 1890 r. i pochowany został na cmenta­rzu żydowskim na Pradze.

Andrzej Tomaszewicz
Na Sieradzkich Szlakach nr. 3/1993
(Opracowano na podstawie: “Kurier Warszawski” 1857; “Słownik Artystów Polskich” t. 2; “Polski Słownik Biograficzny” t. 6)

 

 

***

Zobacz także:

• Agnieszka Jarzębowska
• Tęsiorowski Wacław: Ostatni wozak z Sieradza
• Zbrojewski Cezary
• Cierplikowski Antoni „Antoine”
  – Antoni Cierplikowski i Xawery Dunikowski. Przyjaciele
  – Wystawy o Antonim Cierplikowskim
• Fajans Maksymilian (1825-1890)
• Kałuziak Jan (1936-2018)
• Klimczak Dariusz (1967-2023), fotograf, artysta
• Krajewski Kazimierz (1912-1989) – organista Kolegiaty sieradzkiej
• dr Wiesława Łazuchiewicz, człowiek o kryształowym sercu (1935-2019)
• Matusiak Jan (1928-2007)
• dr Jan Milczarek (1926-2014)
• Doktor Aleksander Murzynowski (1847-1922)
• Misiak Tomasz (1954-2018) – fotograf, dokumentalista…
• Misiak Zbigniew (1957-1990) – fotograf, dokumentalista…
• Muszyński Hieronim (1920-1996)
• Mąkowski Ignacy Dominik (1874-1939)
• Paszkowski Jerzy (1929–2016), twórca współczesnego Jagiellończyka
• Pertkiewicz Julian (1921-1984), znany garncarz, mieszkaniec sieradzkiej Pragi
• Pertkiewicz Stefan Józef (1910-1964), sieradzki fotograf
• Pietrzak Jan (1954-2016) – lekarz z powołania, marynarz z wyboru i podróżnik z zamiłowania
• s. Maria Urbanowicz (szarytka, 1907-2006)
• Szonert Stefan- kapelmistrz OSP w Sieradzu (1916-2004)
• Szymański Jan (1960-2005)
• Szczeblewski Józef (1908-1990) – bednarz, sportowiec, sieradzki hejnalista
• Jadwiga Lew-Starowicz (1944–2014)