Kościółek św. Ducha na cmentarzu parafialnym w Sieradzu

Kościół Św. Ducha w Sieradzu powstanie swoje zawdzięcza ogólnonarodowej radości powiązanej z pokonaniem w dniu 15 lipca 1410 r. Krzyżaków pod Grunwaldem. W bitwie tej, w jednym z epizodów, szczególną rolę odegrała 30 chorągiew polska z Ziemi Sieradzkiej, którą dowodził wojewoda sieradzki Jakub na Koniecpolu Koniecpolski. Po powrocie z bitwy grunwaldzkiej rycerstwo sieradzkie opodatkowało się “po grzywnie od włóczni” w celu ufundowania wotywnego kościoła. Zamiar ten zrealizowano w 1416 r. Pierwotnie świątynia stała naprzeciw najstarszej części obecnego szpitala, przy zbiegu ulic Warckiej i Henryka Sienkiewicza (w miejscu tym do ok. 1950 r. stał duży drewniany krzyż). Od kościoła przyjęła nazwę ta część miasta, zwano ją bowiem przedmieściem świętoduskim. Kościółek w 1853 r. rozebrano i przeniesiono na miejski cmentarz, gdzie stoi do dnia dzisiejszego.

Kościółek został zbudowany z modrzewiowych belek układanych “na zrąb”. Prezbiterium, niższe i węższe od nawy, pięcioboczne, zwrócone w kierunku pn.-wsch. Do prezbiterium od północy przylega prostokątna, niska zakrystia. Światło dzienne do wnętrza kościoła doprowadzane jest przez trzy niewielkie, prostokątne okna, wbudowane wyłącznie od strony wschodniej. Niewielkie odrzwia usytuowano w ścianie wschodniej i fasadzie kościoła. Można w nich podziwiać stare zamki i okucia. Nad nawą spoczywa okazała wieżyczka z sygnaturką.

Wyposażenie kościoła jest bardzo skromne. Strop płaski z dwoma metalowymi świecznikami. Na wyrzynanej ozdobno belce tęczowej XIX-wieczny krucyfiks z malowaną na czarno figurą Chrystusa. Jedyny ołtarz w stylu barokowym z drugiej połowy XVIII w. jest ozdobiony czterema kolumnami. W części centralnej ołtarza obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z podpisem “Pod Twoją obronę uciekamy się…”. W skrzydłach ołtarza rzeźby apostołów Piotra i Pawła. W zwieńczeniu obraz Pieta z XVIII w. Tabernakulum barokowe z malowanymi figurami św. Wawrzyńca i św. Szczepana.

Na rokokowym antepedium rzeźba krzyża z podwójnymi i równoległymi do siebie ramionami, osadzonego w sercu. Ten kształt krzyża stanowi dziś jedyne świadectwo faktu, że kiedyś kościół ten był w posiadaniu miechewitów. Na ścianie rozwieszone są stacje Drogi Krzyżowej. Kościół był poddawany dwóm generalnym remontom: w 1865 r. oraz w 1945 r.

Kościół otacza cmentarz założony w 1924 r. i użytkowany do dziś bez przerwy. Do I wojny światowej zachodnia część cmentarza była przeznaczona wyłącznie dla prawosławnych, jako że część ówczesnych mieszkańców Sieradza była wyznania prawosławnego. Najwcześniejsze nagrobki znajdują się w pobliżu głównego wejścia (od wiaduktu) i wokół kościółka. Po całym cmentarzu rozproszone są mogiły Polaków, którzy oddali swe życie za Ojczyznę. W pobliżu bocznicy kolejowej usytuowane są zbiorowe mogiły żołnierzy poległych w obronie Sieradza w 1939 r. W pn.-zach. części cmentarza pochowano w okresie okupacji hitlerowskiej ponad 1000 więźniów, zamęczonych w tutejszym więzieniu. Od strony torów kolejowych do starego cmentarza przylega cmentarz wojskowy z okresu II wojny światowej, na którym pochowano żołnierzy polskich i radzieckich.

Kościółek Św. Ducha i cmentarz jest wyjątkowo licznie odwiedzany w okresie Świąt Zadusznych oraz z okazji procesji w drugim dniu Zielonych Świątek, kiedy to, jak przed laty, ze starej fary zmierza na cmentarz procesja ze wspaniałymi chorągwiami, niesionymi przez mężczyzn ubranych w sieradzkie spencerki i kobiety w kolorowych wełniakach.

źródło: kolegiata-sieradz.pl/cmentarz

Zdjęcia wykonałem 24 listopada 2009 roku