2024 – Uroczystość Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w kościele Sióstr Bernardynek i Ojców Bernardynów w Warcie
15 sierpnia 2024
Kierownicy Pieszej Pielgrzymki Sieradzkiej na Jasną Górę
17 sierpnia 2024
Muszyński Hieronim (ur. 1920 w Sieradzu, zm. 1996 w Sieradzu), znakomity garncarz sieradzki. Ze strony matki pochodził z garncarskiego rodu Tomalów ze Stefanowa Barczewskiego. Ojciec był szewcem w Sieradzu, on jednak odziedziczył po przodkach zamiłowanie do garncarstwa. Już jako mały chłopiec, mieszkając na sieradzkiej Pradze, często chodził do garncarzy i przypatrywał się ich pracy. Gdy ukończył 14 lat, zaczął uczyć się tego zawodu u swojego wuja Antoniego Tomali. W ciągu trzech miesięcy nauczył się pracy na kole garncarskim, prześcigając swojego mistrza.
U Antoniego Tomali pracował do 1942 roku, kiedy to Niemcy przejęli wszystkie warsztaty garncarskie w Sieradzu. Po wyzwoleniu założył własny zakład. Dyplom czeladnika uzyskał w 1946 roku, a mistrzowski rok później. W roku 1950 wstąpił do cepeliowskiej spółdzielni „Sztuka Sieradzka”. Współpraca z Cepelią nie trwała zbyt długo, ale dzięki niej zdobył wiedzę dotyczącą przygotowania glazury.
Hieronim Muszyński wykonywał zarówno ceramikę tradycyjną użytkową („mlostki”, dojenki, dzbanki, doniczki do kwiatów, makutry), jak i ceramikę niezwiązaną z tradycją ludową (wazony, kufle, flasze itd.) oraz ceramikę pamiątkarską, czyli miniaturki garnków, dwojaków, misek, dzbanków.
Wyroby swoje pokrywał brązową, niekiedy zieloną glazurą i zdobił je typowo sieradzkim ornamentem pasowym, złożonych z dwóch linii poziomych i w środku falistej. Niekiedy wzbogacał ten ornament o dookolnie biegnące kropki lub motywy jodełki, przypominające wycinanki „rózgi”. Wyroby jego odznaczały się bardzo dobrą jakością.
Z umiejętności i doświadczeń Hieronima Muszyńskiego korzystali plastycy. Przyjmował na praktyki uczniów szkoły plastycznej. Dzięki niemu unikatowej wartości figurki ceramiczne Jadwigi Grali z Burzenina mogły ujrzeć światło dzienne, gdyż pokrywał je glazurą i wypalał w swoim piecu.
Wielokrotnie podczas Festynów Sztuki Ludowej w Sieradzu prezentował toczenie garnków na kole metodą tradycyjną. Od 1949 roku współpracował z Muzeum w Sieradzu, biorąc udział w konkursach, wystawach sztuki ludowej, zdobywając najwyższe nagrody.
***
***
Źródło: Leksykon miasta Sieradza,
oprac. zbiorowe pod red. prof. Tadeusza Olejnika,
Towarzystwo Przyjaciół Sieradza; Prof-Art 2006
Zdjęcia udostępnił Jakub Jurek z Sieradza, któremu bardzo dziękuję za okazaną pomoc i życzliwość.
***
Sieradz, 11 lutego 2017
Garncarstwo na ziemi sieradzkiej
Jeszcze kilkadziesiąt lat temu w Sieradzu oraz w jego okolicach bujnie rozwijało się garncarstwo. Sprzyjało temu występowanie bogatych i różnorodnych pokładów gliny oraz długa tradycja istnienia tego rzemiosła, którego początki sięgają czasów średniowiecza.
Przed I wojną światową prawie w każdym miasteczku w regionie sieradzkim działały pracownic garncarskie dostarczające swoje wyroby na lokalny rynek. Garncarstwo rozwijało się również na wsi. Jednym z takich prężnych ośrodków był przez lata Burzenin z okolicznymi wioskami Wolą Będkowską i Niebiosami. Działało tam kilkadziesiąt pracowni. Również we wsiach Barczew i Stefanów Barczewski znacząca część mieszkańców trudniła się tym rzemiosłem. Po II wojnie najważniejszym centrum stał się Sieradz, gdzie przeniosło się wielu barczewskich garncarzy.
Do połowy XX wieku funkcjonujące warsztaty wytwarzały głównie naczynia codziennego użytku: misy, makutry, dzbanki, garnki, dojenki, żuraczki oraz dwojaki. Wypalano również gliniane zabawki odpustowe. Tuż przed 1939 r. zaczęto wyrabiać garnki o prostych, grubych ściankach zwano kamieniokami, które naśladowały swą formą wyroby fabryczne. W okresie powojennym uległ zmianie asortyment wyrabianych przez garncarzy produktów. W związku z zmniejszającym się zapotrzebowaniem na naczynia, głównymi wyrobami stały się doniczki oraz ceramika pamiątkarska miniaturki dawnych naczyń, popielniczki, skarbonki.
Garncarze sieradzcy wytwarzali naczynia zarówno zgrzebne jak i glazurowane. Ceramika zgrzebna posiada barwę ceglastą. Natomiast naczynia glazurowane były wykonywane w różnych odcieniach brązu lub zieleni. Występujące na nich zdobienia odznaczają się skromnością. Najczęściej są to wykonywane pobiałką ornamenty pasowe w postaci prostych lub falistych linii biegnących dookolnie, niekiedy z dodatkiem małych kropek. Sporadycznie pojawiały się uproszczone motywy roślinne, np. w formie jodełki, niekiedy kwiatu.
W połowie XX wieku kolorystyka i pojawiające się motywy zdobnicze uległy wzbogaceniu. Rozszerzyła się gama stosowanych barw; pojawiły się naczynia w kolorach kremowym i żółtym. Proste ornamenty geometryczne uległy rozbudowaniu oraz częściej pojawiły się zdobienia z wyobrażeniami roślin, a nawet zwierząt. Nowością było również zastosowanie techniki żłobienia.
Do najbardziej znanych sieradzkich garncarzy należeli: Hieronim Muszyński (ur. 1920), Antoni Tomala (ur.1926) i Tadeusz Tomala (ur. 1926), Julian Pertkiewicz (ur. 1921) i Jan Amroziak (ur. 1918) z Sieradza oraz Feliks Gruchot (ur. 1916) z Stefanowa Barczewskiego i Jan Wierzbicki (ur.19..)z Stefanowa Barczewskiego oraz Andrzej Kasperek (ur.19..) z Chojnego (pod Wieluniem).
muzeum-sieradz.com.pl
***
Zobacz także:
- Agnieszka Jarzębowska
- Tęsiorowski Wacław: Ostatni wozak z Sieradza
- Zbrojewski Cezary
- Cierplikowski Antoni „Antoine”
– Antoni Cierplikowski i Xawery Dunikowski. Przyjaciele
– Wystawy o Antonim Cierplikowskim - Fajans Maksymilian (1825-1890)
- Kałuziak Jan (1936-2018)
- Klimczak Dariusz (1967-2023), fotograf, artysta
- Krajewski Kazimierz (1912-1989) – organista Kolegiaty sieradzkiej
- dr Wiesława Łazuchiewicz, człowiek o kryształowym sercu (1935-2019)
- Matusiak Jan (1928-2007)
- dr Jan Milczarek (1926-2014)
- Doktor Aleksander Murzynowski (1847-1922)
- Misiak Tomasz (1954-2018) – fotograf, dokumentalista…
- Misiak Zbigniew (1957-1990) – fotograf, dokumentalista…
- Muszyński Hieronim (1920-1996)
- Mąkowski Ignacy Dominik (1874-1939)
- Paszkowski Jerzy (1929–2016), twórca współczesnego Jagiellończyka
- Pertkiewicz Julian (1921-1984), znany garncarz, mieszkaniec sieradzkiej Pragi
- Pertkiewicz Stefan Józef (1910-1964), sieradzki fotograf
- Pietrzak Jan (1954-2016) – lekarz z powołania, marynarz z wyboru i podróżnik z zamiłowania
- s. Maria Urbanowicz (szarytka, 1907-2006)
- Szonert Stefan- kapelmistrz OSP w Sieradzu (1916-2004)
- Szymański Jan (1960-2005)
- Szczeblewski Józef (1908-1990) – bednarz, sportowiec, sieradzki hejnalista
- Jadwiga Lew-Starowicz (1944–2014)
