Cmentarz wojenny polsko-radziecki zał. 1948 r.

Sieradz, 23 stycznia 2017

Cmentarz wojenny polsko-radziecki, graniczący ze starym cmentarzem parafialnym, jest najmniejszym z sieradzkich cmentarzy. Pragnę przybliżyć państwu jego historię, napisaną przez nieżyjącego już sieradzkiego regionalistę dr. Jana Milczarka, jak również przytoczyć tekst Roberta Kielka, wielkiego pasjonata lotnictwa.

To m.in. dzięki staraniom Roberta Kielka udało się upamiętnić dwóch polskich lotników, którzy podczas kampanii wrześniowej 1939 zostali zestrzeleni w Kozach koło Dąbrowy Wielkiej i spoczywają na wojennym cmentarzu. Główne coroczne uroczystości wyzwolenia Sieradza spod niemieckiej okupacji odbywają się zawsze 23 stycznia na tym cmentarzu wojennym. Zdjęcia z tych uroczystości można również zobaczyć na mojej stronie.

Podczas pewnej wizyty pan Janek Pietrzak pokazał mi i udostępnił bardzo interesującą fotografię, wykonaną w 1961 roku na sieradzkim cmentarzu polsko-radzieckim przy jednej z mogił. Fotografia przedstawia starszego człowieka, Stefana Repko, który całe swoje skromne oszczędności życia przeznaczył na podróż z ówczesnego Związku Radzieckiego do Polski. Pragnął bowiem przed śmiercią nawiedzić grób swojego syna, radzieckiego żołnierza Leonida Repko, wyzwalającego Sieradz spod niemieckiej okupacji. Tragedii rodziców opłakujących śmierć swoich dzieci nie sposób opisać. To rana, która pozostaje na całe życie.

Chciałbym w tym miejscu zaapelować i prosić wszystkich czytelników mojej strony, by będąc w posiadaniu fotografii z trudnych lat walk obronnych 1939 oraz wyzwoleńczych 1945, zechcieli je udostępnić. Zróbmy wszystko, co w naszej mocy, aby pamięć o żołnierzach, którzy ponieśli śmierć na sieradzkiej ziemi, trwała w naszej pamięci jak najdłużej. A jeżeli znajdziemy się na tym cmentarzu, czy może na innym, gdzie spoczywają nasi żołnierze walczący o wolną Polskę, to pochylmy głowę i oddajmy im należytą cześć. Chwała Bohaterom!

Łukasz Piotrowski

***

Z inicjatywą urządzenia [cmentarza wojennego polsko-radzieckiego, Ł.P.] w Sieradzu wystąpił na posiedzeniu Miejskiej Rady Narodowej 6 kwietnia 1948 roku starosta sieradzki Paweł Walicki. Wnioskował, by cmentarz powstał na terenie parku miejskiego za więzieniem, na co jednak radni nie wyrazili zgody. Ostatecznie zdecydowano urządzić cmentarz na placu o pow. 1318 m2 położonym pomiędzy cmentarzem rzymsko-katolickim a torem kolejowym przy ul. Wojska Polskiego. Plac ten stanowił własność Stanisława Grajety, któremu w zamian przekazano inny plac w mieście. Pierwszy pogrzeb ekshumowanych radzieckich żołnierzy odbył się 18 kwietnia 1948, dalsze pogrzeby odbywały się jesienią tegoż roku. Ekshumacją objęto wszystkich żołnierzy polskich i radzieckich poległych w l. 1939–1945 na terenie powiatu sieradzkiego. Najpierw ekshumowano z cmentarza rzymsko-katolickiego w Sieradzu 25 oficerów i żołnierzy radzieckich. Pod koniec 1948 roku ekshumowano zwłoki ze zbiorowych i pojedynczych mogił żołnierskich z gmin powiatu sieradzkiego.

Łącznie na cmentarzu wojennym pochowano zwłoki kilkunastu żołnierzy polskich, poległych i pomordowanych przez żołnierzy Wehrmachtu we wrześniu 1939 roku, 398 żołnierzy radzieckich poległych w styczniu 1945 oraz 3 radzieckich skoczków spadochronowych rozstrzelanych przez Niemców w okolicach Klonowej w 1944 roku. Ponadto jesienią 1988 roku przewieziono z Niewiesza do Sieradza szczątki 3 żołnierzy radzieckich, a w październiku 1999 jednego żołnierza z Piechniej Góry. Łącznie spoczywa na cmentarzu wojennym 405 żołnierzy polskich i radzieckich.

 Dr. Jan Milczarek
Źródło: Leksykon miasta Sieradza,
oprac. zbiorowe pod red. prof. Tadeusza Olejnika,
Towarzystwo Przyjaciół Sieradza; Prof-Art 2006

***

Cmentarz wojenny przy ul. Wojska Polskiego w Sieradzu składa się z trzech kwater, w których spoczywają żołnierze polscy i radzieccy. W pierwszej znajduje się osiem mogił zbiorowych żołnierzy Armii Czerwonej, poległych podczas walk o Ziemię Łódzką w 1945 roku. Druga kwatera mieści dwa zbiorowe groby żołnierzy Armii „Łódź”, a trzecia – jeden grób zbiorowy, w którym złożono ciała zmarłych z ran żołnierzy 10 Dywizji Piechoty (głównie 31. Pułku Strzelców Kaniowskich), walczących w dniach 4-5 września 1939 roku na linii obronnej na rzece Warcie. W tej właśnie kwaterze znajdują się szczątki dwóch lotników Lotnictwa Wojskowego.

Późnym popołudniem 3 września 1939 na lot bojowy wystartowały trzy samoloty PZL-23 „Karaś” z 21. eskadry bombowej. Celem było zrzucenie bomb na niemieckie kolumny pancerne w rejonie Radomska, a następnie rozpoznanie wojsk nieprzyjaciela na szosie Przedbórz-Włoszczowa-Koniecpol. W rejonie celu polskie samoloty zostały zaatakowane przez niemieckie myśliwce. „Karaś” z załogą w składzie: ppor. obs. Tadeusz Król, kpr. pil. Stanisław Obiorek oraz kpr. strz. Ignacy Mularczyk – po długim pościgu został zestrzelony przez Messerschmitta Bf 109E z jednostki 11./JG 51 (pilot Lt. Karlfried Nordmann) i ok. godz. 16.50 rozbił się w przysiółku Kozy koło wsi Dąbrowa Wielka na południe od Sieradza. Król i Mularczyk zginęli na miejscu. Uratował się jedynie pilot, który wyskoczył na spadochronie.

Obaj lotnicy zostali pochowani początkowo w mogile ziemnej koło wraku. W 1952 roku przeniesiono ich do grobu zbiorowego nieznanych żołnierzy września 1939 na cmentarzu wojennym w Sieradzu. Błędy popełnione po wojnie podczas ekshumacji i identyfikacji ofiar doprowadziły do tego, że rzekomy grób Króla i Mularczyka znajduje się obecnie także na cmentarzu w Radomsku, dokąd ekshumowano ciała innych lotników z załogi „Karasia” z 22. eskadry bombowej.

Tekst Roberta Kiełka, pasjonata lotnictwa, zredagowany przez Wojciecha Zmyślonego
Polishairforce.pl

Zapraszam do obejrzenia 25 fotografii z cmentarza wojennego polsko-radzieckiego, które wykonałem 24 listopada 2016 roku

 

Zapraszam do obejrzenia 35 zdjęć z obchodów 72. rocznicy Wyzwolenia Sieradza, które odbyły się na cmentarzu wojennym w Sieradzu 23 stycznia 2017 roku

 

***

Ponadto zapraszam do obejrzenia:

• Cmentarz Parafialny w Sieradzu zał. 1823 r.
  – Sieradzki cmentarz i jego mieszkańcy – wspomnienia Ity Turowicz
  – Domek Grabarza przy cmentarzu parafialnym w Sieradzu
  Mogiły i groby cmentarza parafialnego
  – Grobowiec Dzieci Horky
  – Dzieciom, którym nie pozwolono żyć…
  W okresie Bożego Narodzenia
  – 2020 – Cmentarz parafialny w Sieradzu w okresie Świąt Bożego Narodzenia
  – 2019 – Cmentarz parafialny w Sieradzu w okresie Świąt Bożego Narodzenia
  Triduum Paschalne
  – W czasie Triduum Paschalnego
  Wszystkich Świętych
  – Uroczystość Wszystkich Świętych w Sieradzu
  – 1 listopada 2020
  – 1 listopada 2019
  – Porządki przed Dniem Wszystkich Świętych
• Cmentarz komunalny zał. 1988 r.
  – W czasie Triduum Paschalnego
• Cmentarz żydowski w Sieradzu zał. 1812 r.
• Cmentarz wojenny polsko-radziecki w Sieradzu zał. 1948 r.
• Cmentarz parafialny Sieradz-Męka
• Cmentarz wojenny w Stawiszczach zał. 1914 r.